ROBERT
SCHUMANN (1810-1856)
Kitap satıcısı Friedrich August Schumann ile Johanna Christiane Schnabel’in
beş çocuğundan en genci olan Robert Schumann çocukluğundan beri hep şair olmayı
istiyordu ancak müziğe olan yeteneği nedeniyle piyano dersleri aldı ve kendini
bu yönde ilerletti. Virtüözlük seviyesine ulaştıktan kısa bir süre sonra ellerindeki
bir sakatlık sonucu piyano çalamaz oldu. İddialara göre elindeki problem, parmaklarını
güçlendirmek için kullandığı bir makineden kaynaklanmıştı; başka bir iddiaya
göre frengili bir yaranın iyileşmesi için uygulanan yanlış tedavinin sonucuydu.
Sağ elinin orta parmağını kullanamaz olunca besteci-pianist yerine besteci-eleştirmen
kimliğine büründü ve kararlılıkla beste yapmayı sürdürdü. Almanya'da romantik
hareketin öncülerinden, Alman besteci ve eleştirmen Robert Schumann, 19.yy. Romantik
Dönem piyano müziğinin en önemli temsilcilerindendir. Özellikle solo piyano için
müzikleri, senfonileri, konçertolarıyla tanınan Schumann, bir müzik gazetesi
çıkartarak müzikolojinin de ilk isimlerinden biri olmuştur. Yaşadığı dönemin
romantik ruhunu müzikte en şiirsel ve anlamlı biçimde yansıtan büyük besteci,
yaşamı boyunca çektiği ruhsal sıkıntılarını da müziğine yansıtmıştır. Delirmekten
her zaman korkmuş olan Schumann’ın bu korkusu ve artan halüsinasyonı onu 1854’te
bir intihar girişimine kadar götürmüştür. Bunun üzerine bir akıl hastanesine
yatırılmış ve 29 Temmuz 1856’da orada yaşama veda etmiştir.
Papillons
Op.2
Papillons Op.2 Solo piyano için yazılmış romantik
dönem eseridir. 12 bölümden oluşan eser, 1829-1831
yılları arasında bestelenmiş ilk kez 1831 yılında yayınlanmıştır.
FRANZ LISZT (1811-1886)
Macar kompozitörü ve piyanisti Franz Liszt,
klasik müzik evreninin en karizmatik müzisyenlerinden
biridir. Kiliseden, tiyatrodan, felsefeden etkilenmiş,
hayatı boyunca değişik alanlara bakmış olmakla birlikte
tüm serüvenleri içinde 'Piyano' hep merkezde kalmıştır.
Bugünün piyano resitali kavramı Liszt tarafından geliştirilip
olgunlaştırılarak bugünkü formunu kazanmıştır. Orkestral bir form olan 'senfonik
şiir'de yine Liszt'in buluşudur. Liszt'in babası Haydn'ın orkestrasında çelist
olarak çalışan saygın bir müzisyendi. İlk piyano derslerini Liszt'e babası verdi.
6 yaşında piyanoya başlayan Liszt, 8 yaşına geldiğinde ilk bestelerini yapmaya
başlamıştı. 1821'de eğitim için Viyana'ya götürülen Liszt, Salieri'den ders almaya
başladı. 1823'de Beethoven tarafından alnından öpülerek kendi deyişiyle müziğe
vaftiz edildi. Aynı yıl ailesinin Paris'e taşınması nedeniyle Paris'e gitti.
İlk evliliğini, ilişkileri başladığında evli olan Kontes Marie D'Agoult ile yaptı.
Hayatı boyunca içlerinden biri de Wagner'in eşi olmak üzere birkaç evlilik yaptı.
Kadınlar arasındaki popülerliği sık sık farklı bir kente taşınmasına yol açtı.
Gençliğinde kilisenin etkisinde kapalı içe dönük bir yaşam süren Liszt, Paganini'yi
dinledikten sonra değişip piyano ve konserlere açıldı. Döneminin en büyük piyanisti
olan Liszt, piyanonun o güne kadar yazılmış en zor eserlerini yazmıştır. (Anne
Pelegrinage) Kompozitörlüğünde Chopin ve Berlioz'den etkilenen Liszt'in armonik
dilinden Ravel ve Wagner ciddi biçimde etkilenmiştir. 1847'den sonraki döneminde
Weimar'ı bir müzik merkezi haline getirmek için çalışmıştır. Liszt, klasik müzikte
Romantik dönemin en merkezi figürlerinden biridir. Büyüleyici piyanizmi ile yaşadığı
dönem boyunca Avrupa'yı ateşe verdi. Piyanizmine oranla daha yavaş yaygınlaşan
kompozitörlüğünün yanısıra değerli bulduğu diğer müzisyenlerin çalışmalarının
yerleşmesi ve yaygınlaşması için büyük emek vermiş, müzik eğitimine doğrudan
katkıda bulunarak bir çok öğrenci yetiştirmiştir. Ölümünden elli yıl sonra Budapeşte
Merkez Konservatuvarı'nın adı Franz Liszt Akademisi olarak değiştirilmiştir.
3.
Consolation
Re Bemol Majör
tonda yazılmış eser erken romantik dönem eseridir.
FREDERIC
CHOPIN (1810-1849)
Romantik müziğin büyük ustası
Chopin, Fransız göçmeni bir baba ve Polonyalı bir annenin
dört çocuğundan ikincisi ve ailenin tek oğlu olarak
1810 yılında Varşova yakınlarında dünyaya geldi. Müziğe
çok küçük yaşlarda derin bir sevgiyle bağlanan besteci
dokuz yaşında verdiği başarılı konserin ardından öğrenim
için Varşovaʼya gönderildi ve üstün yeteneği onun “Harika
Çocuk” olarak tanınmasını sağladı. Henüz 16 yaşındayken
Varşova Konservatuarıʼna yazıldı. Dönemin önemli eğitmenlerinden
Joseph Elsnerʼden dersler almaya başladı. Bu sırada
aşık olduğu Constantia Gladkowska için yaptığı ilk
besteleri Chopinʼin sanatçı dehasının Elsner tarafından
keşfedilmesini ve Elsnerʼin tavsiye mektubu ile kısa
bir süre sonra birinci piyano konçertosunu çalacağı
Viyanaʼya gitmesini sağladı. Ancak, klasik akımın merkezi
olan Viyanaʼda 19 yaşındaki Chopinʼin kullandığı serbest
formlar pek ilgi çekmedi. Bunun üzerine 1829 – 1830
yılları arasında farklı şehirleri kapsayan bir konser
turnesine çıktı. 1831 yılında sadece Lizst, Berliöz
gibi müzisyenleri değil aynı zamanda Hugo, Balzac gibi
yazarları, Delacroix gibi ressamları buluşturan, Romantik
Dönemʼin sanat başkenti ve hayatının sonuna kadar yaşayacağı
şehir, Parisʼe yerleşmeye karar verdi.
Aristokrat bir çevre, şık salonlarda
verdiği özel resitaller, aristokrat ailelerin genç
kızlarına verdiği piyano dersleri Parisʼteki yaşamını
şekillendirdi. Besteciliği gelişti, yükseldi ve adı
tüm Avrupaʼya yayıldı. Son derece büyük bir melodi
zenginliği, ritmik zerafet ve müzik duyarlılığına sahip
olan Chopinʼin ömrü boyunca kırılgan ve zayıf olan
bedeni ne yazık ki çok genç yaşta Parisʼte vatan özlemiyle
tüberküloza yenik düştü. Cenazesi 1849ʼda Parisʼte
yaklaşık 3000 kişinin katıldığı büyük bir törenle kendi
arzusuna uygun olarak Mozartʼın Requiemʼi eşliğinde
kaldırılarak ebedi yolculuğuna uğurlandı. Gerek müzikal
üslup, gerek piyanonun kullanımı bakımından, yaşadığı
dönemde ve kendinden sonra gelecek birçok besteciye
ilham kaynağı olan Chopinʼin vazgeçilmez eserleri müzik
dünyasına büyük bir armağan olmuştur.
Valsler...
Chopin'in valsleri, balo salonlarında çalınmak
veya danslara eşlik edilmek için değil sadece konserlerde
çalınmak için yazılmıştır. Çoğunlukla 3/4'lük ritimleri
abartılı bir şekilde esneten Viyana stili valslerden
büyük farklılık gösterirler. Her ne kadar ilk bestelediği
valsler dans edilebilir ve çoğunlukla çok süslü olmasına
rağmen, Chopin valslerinin en büyük karakteristik özelliği,
bestecinin özünde olan melankoliyi yansıtmalarıdır.
- Vals
Op.64
1847 yılında solo piyano için bestelenmiş eser
3 bölümden oluşur. Re bemol tonda başlayan ilk bölümü,
Do diyez minör tonda ikinci bölüm takip eder; son bölüm
ise La bemol tondadır. Op. 64 bestecinin yaşamı süresince
yayınlanan en son valslerini içerir; bu setteki ilk
vals ise ünlü “Minute Waltz”tir. Do diyez minör tondaki
ikinci parça popüler klasik bale “Les Sylphides”te
kullanılmıştır.
- Vals Op.34
Opus 34 katalog numarası
ile kayda alınmış ve üç bölümden oluşan valsin 3.
ve son bölümü olan "Valse
Brilliante" La bemol tonda bir açılışın ve La
minör tonda bir orta bölümün ardından Fa tonda kapanışı
yapar. Op. 34’teki üçüncü vals, çoğunlukla “Cat Waltz”
(Kedi Valsi) olarak da adlandırılmıştır. Bunun sebebi
de bu valsin ilk birkaç notasının, Chopin’in piyanosunun
üzerinde yürüyen kedisi tarafından çalındığı efsanesidir
Fantaisie-Impromptu
Opus 66 katalog
numarası ile kayda alınmış ve Chopin'in en iyi bilinen
parçalarından biri olan Fantaisie-Impromptu tek bölümden
oluşur. Eser, 1834 yılında Do diyez minör tonda solo
piyano için yazılmış ve Julian Fontana'ya ithaf edilmiştir.
İlk kez 1855 yılında yayınlanmıştır.
4 Prelüd...
Piyano için yazılmış küçük parçalardan oluşan ve 24
prelüdlük bir set olan eser Opus 28 katalog numarası
ile kayda alınmıştır.
- 5 Numaralı Prelüd
Molto allegro Re
Majör tonda yazılmıştır. 1836 ve 1839 yılları arasında
yazılmış ve 1839'da yayınlanarak Camille Pleyel'e ithaf
edilmiştir.
- 18 Numaralı Prelüd
Molto allegro
Prelüd,1836 ve 1839 yılları arasında Fa minör tonda
yazılmış ve yine 1839'da yayınlanarak Camille Pleyel'e
ithaf edilmiştir.
- 4 Numaralı Prelüd
Largo Chopin'in
en ünlü prelüdlerinden biridir. Mi minör tonda yazılmıştır.
Besteci ölümündün sonra Mozart'ın Requim4inden sonra
cenazesinde 4 numaralı prelüdününü seslendirilmesini
istemiştir. Shine, The Pianist ve Notebook gibi filmlerin
soundtracklerinde de kulanılmıştır. 1838 Kasım ve Aralık
aylarında Mayorka'da bestelenmiş; 1839 yılında yayınlanarak
Camille Pleyel'e ithaf edilmiştir.
- 24 Numaralı Prelüd
Allegro appassionato
Prelüd, 1836 ve 1839 yılları arasında Re minör tonda
yazılmış ve yine 1839'da yayınlanarak Camille Pleyel'e
ithaf edilmiştir.
Piyano
Sonatı No.2
Opus 35 katalog numarası ile kayda
alınmış eser, Si bemol minör tonda yazılmıştır. Cenaze
Marşı adıyla da bilinen eser 4 bölümden oluşur. 1837-1839
yılları arasında bestelenmiş Romantik dönem eseridir.
Ağır ve olgun bir girişle başlayan sonatın ilk bölümünü
hızlı tempodaki bir ana tema takip eder. Bu hızlı tempoya
zaman zaman duyulan ağıtsal bölümlerin ağırbaşlılığı
karşı çıkar. Soğuk ve sert bir havada başlayan ikinci
bölüm daha duygulu yumuşak bir ritme dönüşür. Büyük
bestecinin bu birbirinden bağımsız bölümleri bir araya
getirişini ünlü Chopin yorumcusu Alfred Cortot “Bir
matem dansı” olarak tanımlamıştır. Sonatın 3. bölümündeki
“Cenaze Marşı” birçok farklı enstrümandan orkestraya
kadar düzenlemesi yapılmış, müzik literatürünün en
tanınmış sayfalarından biridir. Liszt, sonatın bu matem
havasını “sadece bir kahramanın ardından değil tüm
bir kuşak için duyulan matem hissi” olarak yorumlamıştır.
Eserin çok kısa olan son bölümü ise çok hızlı bir tempoda
Anton Rubinstein’nın “Kilise bahçesindeki mezarların
üzerinde esen sert bir gece rüzgarı” ifadesiyle tanımladığı
adeta güçlü fırtına temposunda sonlanır.
İstanbul
Resitaleri, Nisan 2011
|
