Program Notları
Resital No:21, Sezon:3, 2009-2010/2
PAUL GALBRAITH
18 Kasım 2009, MKM Mustafa Kemal Merkezi, İstanbul

FRANZ JOSEPH HAYDN (1732-1809)

Batı müziği tarihinin en üretken bestecilerinden biri olan Avusturyalı sanatçı Franz Josef Haydn, müzik yaşamı boyunca 62’si piyano sonatı olmak üzere, toplam 750 esere imza attı. Avusturya ve Macaristan Kraliyet ailesine doğrudan bağlı çalışıyordu; kendine ait bir orkestrası vardı ve bu orkestra için tam tamına 104 adet senfoni besteledi. Haydn’ın orijinal “klasik” üslubu, 18. yüzyılın büyük bir bölümünün müzik ruhunu tanımladı ve şekillendirdi. Haydn, aynı zamanda Mozart’ın çağdaşı ve Beethoven’ın da öğretmeniydi.

Bu yüzyıl boyunca, klasik piyano ve klavye sonatları, enstrümanlardaki teknolojik gelişmelerle birlikte yapı değiştirmekteydi. Harpsichord ve clavichord, (her iki enstrümanı da bugün klavsen olarak adlandırmaktayız) içlerinde bulunan tellerin çekilmesiyle ses çıkarıyorlardı, ancak piyano, çekiçli sistemiyle birlikte bu enstrümanların yerini almaya başlamıştı. Bu gelişimin doğal bir sonucu olarak Haydn ilk kırk sonatını harpsichord için, geri kalanını ise piyano için yazmıştı. Bu dönemde piyanonun dinamik kapasitesi gittikçe artıyordu, bu değişimi Haydn’ın notalarında da açıkça izlemek mümkündü.

Do diyez minör piyano sonatı #36 (Hob), 1780; trans. Mi minör (13')
Do diyez minör piyano sonatı, o dönemde yeni ortaya çıkan piyano için yazılan eserlerden birini temsil etmekle birlikte, aynı zamanda kullanılmakta olan popüler sonat formatlarından birinin de özel bir örneğidir. Mozart ve Beethoven bu formatı 4 bölümlü kompozisyon stiline genişletmişti. Ancak Haydn, eserlerinde tek temalı bir yorumlamadan memnun kalmış; asıl temayı eserin gelişimi sırasında önce dominant mod içinde, daha sonra da minör yapıyı majöre dönüştürerek parçanın sonunda kullanıyordu.
1 - Moderato
2 - Scherzando: Allegro con brio
3 - Minuet: Moderato

LENNOX BERKELEY (1903 - 1989)

Lennox Berkeley, İngiltere’nin Oxford şehrinde doğdu ve bu şehirde ilk müzik eğitimini aldı. Besteci, 1927 yılında Nadia Boulanger ile müzik çalışmalarını sürdürmek amacıyla Paris’e gitti ve burada Francis Poulenc, Igor Stravinsky ve Darius Milhaud ile de tanışmıştı. Berkeley teknik anlamda gelişimine çok büyük katkıda bulunan Maurice Ravel ile de bu dönemde çalışma fırsatı buldu. İkinci Dünya Savaşı sırasında BBC için çalışan müzisyen, daha sonra da İngiltere’de bulunan telif hakkı kuruluşu Performing Rights Society’nin başkanlığını yürüttü. 1974 yılında şövalye ilan edilerek “Sir” unvanını alan besteci, 1946 yılından 1968 yılına kadar Kraliyet Müzik Akademisi’nde Kompozisyon alanında Profesörlük görevini üstlendi, buradaki öğrencileri arasında Richard Rodney Bennett ve John Tavener da bulunuyordu. Berkeley, birçok eserinde ortak çalışmalar yürüttüğü Benjamin Britten ile de uzun süre birlikte çalıştı.

Tema ve Çeşitlemeler, Opus 77 (1970) (7')
Lennox Berkeley, Gitar için Tema ve Çeşitlemeleri için şöyle yazmıştır: “Bu kısa eserde (7 dakika) temayı, en sonuncusu son derece yavaş olan ve parçanın karakteristiğine uygun bir şekilde sakin akorlarla sonlanan altı çeşitleme izlemektedir. Söz konusu Tema ve Çeşitlemeler, 1970 yılında İtalyan gitarist Angelo Gilardino için yazılmış ve bir sonraki yıl ilk defa İtalya’da çalınmıştır.” Berkeley’nin yazmadığı ise, bu parçanın Benjamin Britten, Malcolm Arnold, William Walton ve Arnold Bax tarafından temsil edilen akademik bir stile sahip 20. yüzyıl İngiliz bestecilik ekolünün mükemmeliyetçi sound’unu tam olarak yansıttığıdır.
Tema - Moderato
Variazione I. Allegro - Meno vivo
Variazione II. Allegretto
Variazione III. Lento
Variazione IV. Andante
Variazione V. Allegro - Un poco largamente - Tempo I
Variazione VI. (Epilogue). Lento

JOHANN SEBASTIAN BACH (1685 - 1750)

Bach, 1717 ile 1723 yılları arasında, Cöthen’de orkestra şefi –kappellmeister- olarak görev aldığı dönemde altı solo çello süiti besteledi. Bu süitler, 1900’lü yıllara kadar çok fazla bilinmiyordu ve uzun süre boyunca bu parçaların aslında etüt olduğu düşünülmüştü. Ancak, Grüztzmacher’in Bach eserleri baskısını 13 yaşında keşfeden çello sanatçısı Pablo Casals bu parçaları uzun yıllar boyunca çalıştı. Bu eserleri topluluk önünde daha ilerleyen zamanlarda seslendirecekti ancak, 1925 yılında, 48 yaşındayken yaptığı kayıtla birlikte, bu altı süiti ilk defa kaydeden müzisyen oldu. Bu parçaların popülaritesi de çok kısa zamanda yayıldı ve halen günümüzde Casals’ın orijinal kayıtlarını bulmak mümkündür.

Çello süiti No. 6, Re Majör, BWV 1012 (20')
Efsanevi çello sanatçısı Mstislav Rostropovich, bu süiti “solo çello için bir senfoni” olarak adlandırmış ve Re majör tonundaki bu eseri mutluluk ve zafer duyguları çağrıştıran bir yapıt olarak betimlemiştir. Altıncı süitin, normal bir çellonun 7/8’i boyunda ve en üst teli mi’ye (E) akord edilmiş bir enstrüman olan beş telli violoncello piccolo için yazıldığı düşünülmektedir. Bu parçanın çalınabilmesi için gerekli olan nota aralığı çok geniş olduğundan ötürü, bu süitin daha büyük bir enstrüman için yazılmış olabileceği de mümkündür; ancak viyoladan özellikle keyif alan Bach’ın bu eserini bir violoncello piccolo’da da yorumladığı ihtimallerden en güçlüsü olarak karşımıza çıkmaktadır. Cadenza-vari bölümleri ve eseri yorumlayan kişinin hünerlerini sergileyebileceği pasajları içeren bu süit, diğerlerinden çok daha serbest bir formda yazılmıştır. --(Wikipedia)
1) Prelude
2) Allemande
3) Courante
4) Sarabande
5) Gavotte
6) Gigue

MANUEL PONCE (1882 - 1948)

Genç Manuel Ponce, henüz dört yaşında bile değilken, ablasının piyano dersinin ardından piyanonun başına oturarak ablasının biraz önce çaldığı parçayı yorumlamıştı. Bunu gören ailesi, onu hemen müzik derslerine yazdırdı ve Ponce böylelikle ilk müzik eğitimini çok küçük yaşta Meksika’da almaya başladı. Ulusal Müzik Konservatuarı’nda geçen üç yılına ardından Ponce müzik eğitimini sürdürmek amacıyla İtalya ve Almanya’ya gitti. Ardından, Meksika Konservatuarı’na geri dönerek burada 1922 yılına kadar ders verdi. Meksika popüler müziğinin şampiyonu olarak da bilinen müzisyen, Avrupa stiliyle birçok halk müziğini yeniden düzenlemişti. Heitor Villa-Lobos, onun hakkında “Ülkemin bu uzak yerinde, başka bir sanatçının ülkesinin müzik konusundaki bağımsızlık çabası içinde, kendi insanının folkloruyla kendini donattığını görmek bana çok büyük mutluluk verdi.” demişti. Ponce, ayrıca 1947 yılında Meksika’dan Ulusal Bilim ve Sanat Ödülü’nü almaya hak kazandı.

La Folia de España’ üzerine Prelüd, Çeşitlemeler ve Füg (1929
(30)'
"La Folia" hakkında besteci ve gitarist John Duarte şöyle yazmıştı: “Corelli’den Liszt’e ve Rachmaninov’a uzanan sayısız besteci tarafından kullanılan La Folia de España üzerine 20 Çeşitleme ve Füg’ün teması, tartışmasız bir şekilde İberya yarımadasına aittir ve bugün tipik İspanyol müziği olarak tanımlanan popüler flamenkodan çok daha eskidir. Folia(lar), aslında değişken melodiler taşıyan bir temel (armonik progresyon) olarak algılanmalıdır. Bu yapılar, Portekiz’de 15. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmış olup, şarkı söylenen ve dans edilen müzik eserleriydi. Folia’nın İspanya tarafından benimsenmesinin ilk ibareleri erken 16. ve 17. yüzyılda görülmektedir. Popüler bir dans olarak yerleşen Folialar, aynı zamanda sözlü eserlerdi, beş telli gitarlar ve sonaja’lar –metal bir çerçeveye tutturulmuş metal diskler – aracılığıyla çalınıyordu; ortaya çıkan sonuç son derece gürültülü ve enerjikti: ‘Folia’ (delilik) kelimesi bu müziği adlandırmak için en doğru yöntemdi kuşkusuz.

“Ponce’nin 20 çeşitlemesi, zaman zaman gitarın konvansiyonel yeteneklerini zorlayan, türün orijinal armonilerinin üzerine yerleştirilmiş melodik unsurlar ya da çeşitlemelerden oluşur. Füg, Folia’nın melodik hattını tefsir eden bir temaya sahiptir; üç sesli bir stretto’yla devam eder ve enstrümanın neredeyse en üst sınırına kadar uzanan bir pedal noktasıyla yükselir. Ardından kısa bir kodayla ve temanın zafer dolu bir ifadesiyle sonlanır. Bu eser, son derece haklı bir şekilde 20. yüzyıl gitar repertuarının ‘Eski Ahit’i olarak tanımlanmıştır.”
1) Tema
2) Var. 1-4
3) Var. 5-10
4) Var. 11-15
5) Var. 16-20
6) Fugue

Alexandra Ivanoff, Ekim 2009. (Türkçe: Can Ergelmiş)

FRANZ JOSEPH HAYDN (1732-1809)

One of the most prolific composers in Western music history, the Austrian composer Franz Josef Haydn produced over 750 works and of those, 62 were piano sonatas. As employee of the royal courts in Austria and Hungary, he had access to his own orchestra, for which he wrote 104 symphonies. His archetypal "classical" style embodied and defined the musical spirit of most of the 18th century. He was a colleague of Mozart and a teacher to Beethoven.

During this century, the classical keyboard sonata was changing its form and content according to the technological advancements in the instruments themselves. The harpsichord and clavichord (both used plucking action on the internal strings) gave way to the new hammer-action fortepiano. Haydn's first forty four sonatas were for the harpsichord, and the rest for the piano, whose capacity for gradual dynamic change was notated in his scores.

C-sharp minor piano sonata #36 (Hob), 1780; trans. E minor (13')
The C sharp minor piano sonata represents one written for the newly-emerged piano and is an example of one of the many popular formats for the sonata form that was developing at the time. Mozart and Beethoven expanded it to a 4-movement composition. Haydn was fond of monothematic exposition wherein he uses the initial theme later in the dominant mode as a form of development, then at the end re-uses them again, finally changing the minor to major.
1 - Moderato
2 - Scherzando: Allegro con brio
3 - Minuet: Moderato

LENNOX BERKELEY (1903 - 1989)

lennox Berkeley was born in and educated at Oxford, England. In 1927, he went to Paris to study music with Nadia Boulanger and there he became acquainted with Francis Poulenc, Igor Stravinsky, and Darius Milhaud. Berkeley also studied with Maurice Ravel, who was a key influence in Berkeley's technical development as a composer. He worked for the BBC during World War II and later became president of the Performing Rights Society. He was knighted in 1974. He held the chair of Professor of Composition at the Royal Academy of Music from 1946 to 1968, and his pupils there included Richard Rodney Bennett and John Tavener. He enjoyed a long association with Benjamin Britten, with whom he collaborated on a number of works.

Theme and Variations, Opus 77 (1970) (7')
Lennox Berkeley himself wrote about his Theme and Variations for guitar: 'In this short piece (7 minutes) the theme is followed by six variations of which the last one is slow and characteristically dies away with the quiet sound of gentle chords. Theme and Variations was written in 1970 for the Italian guitarist Angelo Gilardino who first played it the following year in Italy". What he didn't write is that it demonstrates the quintessential sound of the British 20th-century compositional school, a quasi-serial and somewhat academic style notably led by Benjamin Britten, Malcolm Arnold, William Walton, and Arnold Bax.
Tema - Moderato
Variazione I. Allegro - Meno vivo
Variazione II. Allegretto
Variazione III. Lento
Variazione IV. Andante
Variazione V. Allegro - Un poco largamente - Tempo I
Variazione VI. (Epilogue). Lento

JOHANN SEBASTIAN BACH (1685 - 1750)

Bach composed the six solo cello suites between 1717 and 1723, when he served as kapellmeister at Cöthen. The suites were not widely known before the 1900s, and for a long time it was generally thought that the pieces were intended to be études. However, after discovering Grützmacher's edition in a thrift shop at age 13, cellist Pablo Casals began studying them. Although he would later perform the works publicly, it was not until 1925, when he was 48, that he agreed to record the pieces, becoming the first to record all six suites. Their popularity soared soon after, and Casals' original recording is still widely available today. 

Cello Suite No. 6, D Major, BWV 1012 (20')
The legendary cellist Mstislav Rostropovich called this suite "a symphony for solo cello" and characterised its Re majör tonality as evoking joy and triumph. It is widely believed that the sixth suite was composed for a five-stringed violoncello piccolo, a smaller cello, roughly the size of a 7/8 normal cello that has a fifth upper string tuned to E (mi). As the range required in this piece is very large, the suite was probably intended for a larger instrument, although it is conceivable that Bach—who was fond of the viola—may have performed the work himself on an arm-held violoncello piccolo. This suite is written in much more free form than the others, containing more cadenza-like movements and virtuosic passages. --(Wikipedia)
1) Prelude
2) Allemande
3) Courante
4) Sarabande
5) Gavotte
6) Gigue

MANUEL PONCE (1882 - 1948)


Just before he turned four, young Manuel Ponce listened to his older sister's piano lesson. Directly afterward, he went to the piano and interpreted the same piece. His parents immediately enrolled him in music classes in his native Mexico. After three years at the National Conservatory of Music, he traveled to Italy and Germany to continue his musical education. He returned to Mexico's Conservatory and taught there until 1922. He became known as a champion of Mexican popular music, arranging many folk songs, often infusing them with his more European stylings. Heitor Villa-Lobos said of him: "It gave me great joy to learn that in that distant part of my continent there was another artist who was arming himself with the resources of the folklore of his people in the struggle for the future musical independence of his country." Mexico awarded Ponce the National Science and Arts Prize in 1947.

Prelude, Variations and Fugue on ‘La Folia de España’ (1929) 30'
Composer/guitarist John Duarte wrote: "The theme of the 20 Variations and Fugue on 'La Folia de España, used by uncounted composers from Corelli, through Liszt to Rachmaninov, is quintessentially Iberian - and far older than the flamenco now popularly regarded as typically Spanish. The Folia(s), essentially a ground (harmonic progression) carrying a somewhat varying melody, appears to have originated in Portugal, dating from the late 15th century and connected with singing and dancing. Evidence of its adoption in Spain dates from the early 16th century and, early in the 17th century, it was established as a popular dance supported by singing and, instrumentally by five-course guitars and sonajas - metal discs attached to a metal frame...so noisy and energetic were the proceedings, the name 'Folia' (madness) was appropriate...

"[Ponce's] 20 variations are built on melodic elements and/or variants of the original harmonic framework, exploiting what amounts to a statement of the guitar's conventional capabilities. The fugue has a subject that paraphrases the melodic line of the Folia, proceeds to a three-voice stretto and a pedal point that ascends, with mounting tension, almost to the upper limit of the fingerboard, before descending to a final, triumphant statement of the subject and a brief coda. This work has been fittingly described as the 'Old Testament' of the guitar's 20th-century repertory".
1) Tema
2) Var. 1-4
3) Var. 5-10
4) Var. 11-15
5) Var. 16-20
6) Fugue

Alexandra Ivanoff, October 2009

ANA SAYFA


İ S T A N B U L   Istanbul Recitals    RESİTALLERİ
M&K