JOHANN
SEBASTIAN BACH (1685-1750)
Müzik tarihinin temel taşı olarak kabul edilen
büyük besteci Johann Sebastian Bach, döneminde
yaşamış ve kendinden sonra yaşayacak tüm bestecileri
derinden etkilemiş, onlara ilham kaynağı olmuştur.
Yazdığı bin dolayında eserlerin her birinde de
kusursuzluğu yakalamış, yaşadığı Barok Dönem'i
doruğa ulaştırıp bu dönemi Klasik Dönem'e bağlayan
tek besteci olmuştur.
Prelüdler No. 8 - 6 - 1
Bach'ın bu Prelüdleri, bestecinin ünlü "Eşit Düzenlenmiş
Klavye" adlı iki kitapta toplanan 48 Prelüd ve
Füg'ünden seçilmiştir. 8 numaralı Mi bemol Minör
Prelüd, bir sözsüz aryası havasını hissettirir
dinleyene. Üst partide duyulan hüzünlü bir melodi,
alt partide akorlar halinde eşlik ile desteklenir.
6 numaralı Prelüd ise Re minör tondadır ve hızlı
tempoda çalınır. Bir doğaçlama havası içindedir
ve sağ elin durmayan devinimi en dikkat çekici
özelliktir. 1 numaralı Do majör Prelüd, Bach'ın
en ünlü müziklerinden biri olarak karşımıza çıkar.
Arpejler, yani kırık çalınan akorlar bu prelüdün
ana özelliğidir. Sakin ve huzurlu bir ruh hali
hâkimdir.
CLAUDE DEBUSSY (1862-1918)
Fransız müziğinin en önde gelen bestecilerinden biri olan Debussy, 20.
yüzyılın hemen başladığı dönemde yaşam belirtisi gösteren modern müziğin çok
önemli bir akımı olan İzlenimciliğin öncüsüdür. Kendinden önceki Romantik Dönem
müziğinin hararetli duygu ve ruh hallerinin aksine Debussy'de durağanlık, sakinlik,
hatta ruhsal bir dalgınlık söz konusudur. Sanki bir insanın büyüleyici bir manzara
gördüğünde o an ruhunda oluşan iz düşümü, Debussy'nin müziğini betimleyebilir.
La fille aux cheveux de lin
Keten Saçlı Kız başlığını taşıyan bu Prelüd,
Debussy'nin en sevilen müziklerinden biridir. Ilımlı
ve zarif bir havadadır.
La Puerto del Vino
Debussy'nin yakın dostu İspanyol besteci
Manuel de Falla'nın gönderdiği hoş bir kartpostaldaki
Şarap Kapısı adlı resim, bestecinin bu Prelüd'üne
ilham kaynağı olmuştur. Bir İspanyol halk dansı olan "habanera" müziğin
genel karakteristik özelliğidir.
Feux d'artifice
Havai fişek başlıklı bu Prelüd' Debussy'nin
teknik bakımdan en zor müziklerinden biri olarak
oldukça virtüöz bir piyano yazısını içerir. Dinleyenin
gözü önüne gerçekten de başarıyla havai fişeklerin
göz kamaştırıcı büyüsünü canlandırır. Her an yeni
bir patlamanın söz konusu olabileceğini hissettiren
sürprizler, bu eseri rengarenk kılar.
ALEXANDER SCRIABIN (1872-1915)
Yakın dostu Rachmaninov ile beraber, Geç Romantik dönem Rus müziğinin
en önemli bestecisi olan Scriabin, piyanist-besteci kimliğiyle ön plana çıkmıştır.
Yazdığı eserlerin büyük çoğunluğu solo piyano içindir. Filozof ve düşünür olmasıyla
da tanınan besteci, yaşamının son döneminde yarattığı değişim ve atonal müziğe
geçiş yaparak, yaşadığı dönemde başlayan Modern müzik akımına yön veren bir devrimci
olma özelliğini de taşımıştır.
Sol el için Prelüd, Op. 9 No. 1 Do diyez
minör
Scriabin, yaşamının gençlik döneminde çok
sayıda konser veren bir resital piyanisti olmuştur.
Bu dönem yaptığı çalışmalar sırasında bir şansızlık
sonucu sağ elini sakatlamış ve bir süre için sağ
elini kullanamaz hale gelmiştir. Nitekim bu durum
bile besteciyi yıldırmamış, müzik yazmaya devam etmiş
ve yalnız sol elle çalınan bir Prelüd'ü tamamlamıştır.
Bu Prelüd, bu dönemde yaşadığı sorunun, bestecinin
ruhunda yarattığı derin üzüntüyü dinleyene tam anlamıyla
hissettirir.
SERGEY PROKOFIEV (1891-1953)
20. yüzyıl Rus müziğinin Shostakovich iler beraber en önemli bestecisi
kuşkusuz Prokofiev'dir. Anılmaya değer üretkenliği, Stalin yönetimindeki Komünist
Rusya'nın zor şartları altında yılmak bilmeden yazdığı eserleri, teknik kapasitesi
yüksek piyanistliği ile müzik tarihinde vazgeçilmez bir öneme sahip olmuştur.
Prelüd, Op. 12 No. 7
Prokofiev'in gençlik döneminde yazdığı piyano
eseri 10 Küçük Parça'nın yedincisi olan Prelüd'de,
tempo olarak "vivo e delicato", yani canlı
bir havada ve zarif bir ruh hali ile çalınması öngörülmüştür.
GEORGE GERSHWIN (1898-1937)
20. yüzyılın başında A.B.D.'de yeni hayat belirtisi göstermeye başlayan
ve ünü yayılan Caz müziğini, Klasik müzik ile en iyi birleşimini George Gershwin'in
müziğinde buluruz. Bu iki ayrı müzik türünü birbiriyle mükemmel bir uyum içerisinde
buluşturan besteci, kısacık hayatında üretken olmayı başarabilmiş, piyano ve
orkestra için yazdığı çeşitli müzikler, şarkılar ve "Porgy and Bess" operasıyla
ününü pekiştirmiştir.
2. Prelüd "Mavi Ninni"
Adından da anlaşılacağı gibi, Blues havası
taşıyan bu Prelüd, oldukça hüzünlü bir havadadır,
bir sarhoşun efkâr dolu şarkısını andırır. Müzik,
çok hızlı bir tempoda akıp giden deli-dolu Amerikan
yaşantısının arkasındaki diğer yüzü gösterir adeta...
LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770-1827)
Müzik
tarihinin en mükemmeliyetçi bestecilerinden biri
olan Beethoven, Klasik Dönem'i kapatıp Romantik
Dönem'in kapılarını açan ve gelecek dönemin bestecilerine
yön veren bir deha konumundadır. Müziğin
anayasası olarak kabul edilen 9 Senfonisi, piyanistlerin
günlük duası haline gelen 32 Piyano Sonatı, yaylı
çalgılar dörtlüleri, konçertoları, Fidelio operası
ve çeşitli oda müziği eserleri ile adını ve önemini
sonsuzluğa taşımıştır.
Prelüd, WoO 55 Fa minör
Bu eser, adında da belirtildiği gibi, WoO "Werke
ohne Opus" (Opus sayısız Eser) olarak, Beethoven'in
gençlik dönemi eseridir. Eser dikey hat, durmayan
bir hareket halinde akar gider ve bu bakımdan Bach'ın
Prelüd'lerini anımsatır. Orta yürürlükteki bir
tempoda ve sakin bir havadadır.
SERGEY RACHMANINOV (1873-1943)
Rus müziğinin önde gelen temsilcilerinden Rachmaninov, hem tüm zamanların
en büyük piyanistlerinden biri olarak, hem de müzikte Geç-Romantik dönemin önemli
bestecilerinden biri olarak tarihte oldukça önemli bir yer kazanmıştır. Yazdığı
4 piyano konçertosu, 3 senfoni, solo piyano için Etüd'ler ve Prelüd'leri ile
müzikte Romantik dönemin yetiştirdiği son büyük bestecilerden biri olmuştur.
3 Prelüd
Sergey Rachmaninov da, kendinden önce yaşamış
olan büyük piyanist-besteci Fryderyk Chopin'in Prelüd'lerini
örnek alarak yazdığı Prelüd'leri, her biri farklı
bir karakter ve ruh hali içeren kimi kısa kimi uzun
piyano parçaları olarak karşımıza çıkar. Rachmaninov'un
tipik özelliği olan akıcı ve doğaçlama izlenimi veren
yoğun piyano yazısı bu Prelüd'lerde de kendini gösterir.
OLIVIER MESSIAEN (1908-1992)
20. yüzyıl Modern müziğin büyük Fransız temsilcisi Olivier Messiaen,
müziğindeki gizemli, kimi yer dindar, kimi yer gerilimli ruh hali ile yoğun duygu
yelpazesine sahip bir bestecidir. Özellikle dev boyutlu orkestra müzikleri, piyano
ve org eserleri ile önem kazanan Messiaen, müzik tarihinin yetiştirdiği son-büyük-bestecilerden
biri olmuştur.
Plainte calme
Sakin Yakarış başlığını taşıyan bu Prelüd,
dinine oldukça sadık olan Messiaen'ın Katolik kimliğini
yansıtan müziklerden biridir. Bu müzikteki tema,
kilisede sakin ama içtenlikle Tanrı'ya yakaran bir
insan manzarasıdır.
ISAAC ALBENIZ (1860-1909)
İspanyol müziğinin en önemli bestecilerinden biri olan Albeniz, aynı
zamanda Franz Liszt'in öğrencisi ve büyük bir piyanisttir. Bu bakımdan yazdığı
eserlerin çoğu ya gitar, ya da piyano için olması oldukça doğaldır. İspanyol
halk müziğinin öğelerini kendi müzik diliyle özdeşleştirmedeki başarısı ile müzikte
Ulusalcılık akımının önemli bir temsilcisi olmuştur.
İspanyol Şarkıları'ndan Prelüd
Albeniz'in İspanyol halk müziği ile kendi
müzik dilini birleştirmesindeki ustalığının bir kanıtı
olan piyano solo için İspanyol Halk Şarkıları, 5
bölümden oluşur ve eser, bir açılış müziği işlevini
gören Prelüd ile başlar.
MAURICE RAVEL (1875-1932)
Fransız modern müziğinin en önemli akımlarından biri olan İzlenimciliğin
Debussy ile beraber en önemli temsilcisi Maurice Ravel'dir. Müziğinin genel özellikleri
arasında ustalıklı orkestralama tekniği, rengârenk bir müzik dili, ritmik çeşitlilikler
sayılabilir. Ünlü Bolero, İspanyol Rapsodisi, La Valse gibi orkestra eserlerinin
yanı sıra piyano için yazdığı çok sayıda müzik ile bu enstrümanın modern müzik
literatüründeki önemli örneklerin sahibi olmuştur.
Prelüd
Ravel'in 1913 yılında yazdığı bu eser, bestecinin
ilk tamamladığı müziklerden biri olarak, Paris Konservatuarı'ndaki
öğrenciler için bir sınav parçası olarak yazılmıştır.
Sakin ve durağan fakat sıcak bir hava içerisinde
bir dakika içerisinde başlayıp sona erer.
DMITRI SHOSTAKOVICH (1906-1975)
Rus modern müziğinin en önde gelen
bestecilerinden biri ve en önemlisi de Rusya'nın
en büyük senfoni bestecisi olan Shostakovich, müzik
dünyasının yetişen belki de en son dahi-bestecilerinden
biridir. Yaşadığı dönemin Stalin ve onun baskısının
ön planda olduğu tüm zorluklarına rağmen yılmadan
müzik yazan Shostakovich, senfoni geleneğinin son
başarılı örneklerini vermekler beraber, piyano için
yazdığı çok sayıda eser ve yalı çalgılar dörtlüleri
ile ayrıca bir önem kazanmıştır.
Prelüd
Shostakovich'in
yazdığı 24 adet Prelüd,
bestecinin ironik ruh halini, dalga geçen tavrını
mükemmel yansıtan örneklerdir. Tonların seçimi
ve sıralaması bakımından
Chopin'in Prelüd'lerini
kendisine model olarak
belirlemiştir. Piyanist
için oldukça üst düzey
bir teknik seviyeyi
öngörür.
FRYDERYK CHOPIN (1810-1849)
19. yüzyıl Romantik Dönem müziğinde
bestecilerin kendi duygularını en rahat ifade
edebilmeleri sayesinde en ön plana çıkan enstrüman
piyano olmuştur. Bu bestecilerin arasında ise
piyanoyu şarkı söyleyebilen bir şair-enstrüman
haline getiren ise hiç kuşkusuz Chopin olmuştur.
Yazdığı çok sayıda vals, noktürn, sonat, Polonez,
prelüd ve iki konçertosuyla piyano repertuarının
vazgeçilmez eserlerini müzik dünyasına armağan
etmiştir.
3 Prelüd
Chopin'in Prelüd'leri toplam olarak
24 adettir. Her biri farklı tonda yazılmış ve
farklı ruh halleri, karakteristik özellikler,
hatta yer yer öykü havası taşır. Kısa süreli
karakteristik parçalar olarak gösterilebilecek
olan bu Prelüd'ler, bestecinin o an piyano başına
geçip doğaçlama halinde müzik yaptığı izlenimini
verir.
Can Okan, Kasım 2008
|
