FRÉDÉRIC
CHOPIN (1810-1849)
Klasik müziğin, piyano söz konusu olduğunda en zorlu
bestecilerinden olan, aynı zamanda en çok Romantik
dönem piyano eserleriyle tanınan Frédéric Chopin, Polonya’da,
Varşova’ya yakın bir köyde dünyaya geldi. Fransız bir
babası ve Polonyalı bir annesi olan müzisyenin üstün
dehası henüz çocukken ortaya çıkmıştı. Besteci, 1830’daki
Kasım İsyanı’ndan hemen önce, yirmi yaşında, Polonya’dan
Paris’e taşındı ve burada bulunduğu dönem içinde besteler
yaptı, birçok müzisyene ders verdi ve çok kısa bir
sürede virtüöz seviyesinde bir piyanist olarak nam
saldı. Chopin, eserlerinin çoğunu solo piyano için
yazmıştır. Teknik anlamda talepkar olmasına rağmen,
stilinin asıl vurgusu nüans ve dışavurumcu bir derinlik
üzerine kuruludur. Enstrümantal balad gibi farklı müzik
formlarını da yaratan Chopin, piyano sonatı, vals,
nocturne, etüd, impromptu, prelüd, ve Polonya milliyetçiliğini
yansıtan mazurka ve polonez’lerdeki birçok yeniliği
gerçekleştiren yegane kompozitördür.
Andante spianato & Büyük Polonez Mi bemol
majör, Op. 22 (1831) 14:46
Andante spianato’nun (yumuşak, akıcı) giriş bölümündeki
hafifçe hissedilen dalgalanma etkisi, Chopin’in en
unutulmaz ve zarif melodilerinden biridir. Son derece
huzurlu ve durgun orta bölüm ise, tüm eserin dokusunu
tamamlayan, karşıtlıklar içeren bir akor yapısına sahiptir.
Büyük Polonez, “Polonya stilinde bir dans” anlamına
gelen bu formun en çarpıcı eserlerinden biridir. Bir
fanfare ile açılır, ardından da Chopin’in özellikle
üstadı olduğu, coşku dolu ve cesur bir dans formuna
doğru ilerler. Besteci, bu materyallere benzersiz bir
biçimde yaklaşmış, armonideki beklenmedik değişimler
sayesinde ve şiirsel gustosuyla birlikte emsalsiz bir
değer yaratmıştır.
Balad No. 3 La bemol majör, Op.
47 (1841) 7:33
Chopin’in müzik dünyasıyla tanıştırdığı ve 1800’lü
yıllardan itibaren dönemin diğer bestecilerinin de
faydalandığı balad, kendine özgü bir müzikal anlatım
biçimidir. Genellikle solo piyano eserleri için yazılır;
Chopin ve Brahms dört, Lizst iki ve Clara Schumann
da bir balad bestelemiştir. Chopin’in 3 No’lu baladının
girişi 6/8’lik ölçü yapısıyla ilerleyen, hülyalı, tatlı
bir temayla açılır, hızlanan, dörtnala bir ritimle
de parçanın devamı gelir. Final bölümü ise, önceki
zor ve ihtişamlı akışın aksine, birkaç sade ve yalın
akorla sonlanır.
Sonat Si bemol minör, Op. 35
("Cenaze Marşı İle”)
(1837) 24:11
Grave; Doppio movimento
Scherzo
Marche funèbre: Lento
Finale: Presto
İlk bölüm, Beethoven’ın Op.111 No’lu Sonatı’nı
andıran, fırtınalı bir açılış temasıyla başlar ve lirik
bir hissiyat uyandıran başka bir temayla devam eder.
İkinci bölüm ise, scherzo üslubundadır ve asude bir orta
bölümle sürdürülür. Üçüncü bölüm, Si bemol minördeki
ünlü cenaze marşıyla başlar, D diyez majörde dinlendirici
bir ara bölümle devam eder ve yine cenaze marşının temasıyla
sonlanır. Bu bölüm sonatın bir anlamda lakabı olmuştur,
“Chopin’in Cenaze Marşı” genellikle Si bemol minördeki
başlangıç ve final bölümünü tasvir etmek için kullanılır.
“Cenaze Marşı”, John F. Kennedy ve Leonid Brezhnev
gibi liderlerin devlet tarafından düzenlenen cenaze
törenlerinde çalınmıştır. Hatta, Paris’teki Père Lachaise
mezarlığında gerçekleştirilen Chopin’in kendi cenazesinde
de kendi bestelediği bu eser seslendirilmiştir.
Sonatın son bölümü, tempoda ya da hacimde bir değişkenlik
olmaksızın çalınan unison notaları içerir. James Huneker,
Sonatların Mikuli basımının Amerikan versiyonunda Chopin’in
şu sözlerinden alıntı yapmıştır: “Sağ el ile unison
çalan sol el, aslında Mart’tan sonra bir diğeriyle
dedikodu yapmaktadır.” Dördüncü bölüm, ayrıca çeşitli
kritikler tarafından “mezar taşlarının arasında uğuldayan
rüzgar” olarak da betimlenmiştir.
Scherzo Si bemol minör, Op. 31
(1837) 10:07
Scherzo, İtalyanca “şaka” anlamına gelmektedir, yani
müzikal anlamda bir parça scherzo olduğunda, hafif,
hızlı, şakacı, oyuncu bir eser olduğu anlaşılabilir.
Chopin’in dört Scherzo’sundan ilk üçü, standart klasik
repertuardaki diğer örneklere kıyasla daha karanlık
ve dramatiktir. Minör bir eser olması, tekinsiz bir
temayla başlaması ve ardından adeta birbiriyle çarpışan
akorlarla devam etmesi, parçadaki gergin gelişimin
göstergesidir. Ancak aksine, eserin bir sonraki ara
bölümünde, Re majör tonundaki ruhu zengin ve karizmatik
bir vals, bizi geçmiş yıllara, Avrupa balo salonlarına
götürür. Parçanın genel hissiyatının aksine sıcak orta
bölüm ise dans-vari bir doku taşıyan duygusal bir üslup
içerir. Parça sonuna doğru tekrardan orijinal temaya
geri döner ve büyük bir haşmet ile sona erer.
SERGEI RACHMANINOFF (1873-1943)
Chopin ve Liszt’ten iki nesil sonraki büyük usta Sergei
Rachmaninoff da Romantik piyano eserleri konusundaki
en büyük bestecilerden biri olarak tarihin sayfalarında
yerini alacaktı. Rachmaninoff’un bu iki kompozitörden
tek farkı, Rus ekolünden geliyor olmasıydı. Hayret
verici derecede yetenekli bir piyanist ve özgün bir
besteciydi; sadece piyano eserleri değil, orkestra
eserleri, oda orkestraları için parçalar, şarkılar,
koro eserleri ve operalar besteledi. Moskova Konservatuarı’nda
halen öğrenciyken, çok başarılı bir besteci ve solistti;
mezuniyetinin ardından da ilk senfonisini besteledi.
İlk senfonisinin yankıları henüz devam ederken, birkaç
yıl sonra, kendi repertuarının en saygıdeğer yapıtlarından
biri olan İkinci Piyano Konçertosu’nu besteledi. Ailesiyle
birlikte 1917 yılındaki Sovyet Devrimi’nden kaçarak
Amerika Birleşik Devletleri’ne yerleşen besteci, burada
yeni eserler yazmaya ve konserler vermeye devam etti.
Yeni yeni gelişen kayıt endüstrisinden de faydalanarak,
hem kendisinin, hem de diğer müzisyenlerin eserlerini
de ABD’de yaşadığı dönemde kaydetti. Rachmaninoff,
dolaylı anlatımı ve duygusal dehasıyla, dışavurumcu
özgürlüğü ve çarpıcı derecede tutkulu melodileriyle,
geç Rus Romantizm ekolünün son temsilcisi olarak ardında
paha biçilmez bir miras bırakmıştır.
Moments Musicaux, Op. 16 (1896) 30"
Andantino
Allegretto
Andante Cantabile
Presto
Adagio sostenuto
Maestoso
“Altı Müzikal An”ın Fransızcası; Opus 16, önceki
müzik çağlarının karakteristik formlarını yeniden oluşturan
altı farklı eseri içermektedir. Bu formlar, Rachmaninoff’un
elinde Nocturne, Sözsüz Şarkı, Barcarolle, virtuoso
Etüd, ve Tema ve Varyasyonlar şeklinde yeniden hayat
bulur.
Her eser, gerçek bir konser parçası olarak tanımlanmıştır.
Bütünün bir parçası olarak bestelenmiş olsa da her
eser, kendine özgü temaları ve yarattığı atmosferlerle,
tek başına bir kimlik taşır. Eserler, kasvetli 3 No’lu
Cenaze Marşı’ndan, görkemli 6 No’lu Canon’a kadar uzanan
temalar içermekte; aynı zamanda da Moments Musicaux,
Rachmaninoff’un hem solo piyano kompozisyonuna dönüşünü,
hem de solo piyano kompozisyonundaki devrimini bütünüyle
yansıtmaktadır. Andantino ani bir sonuca ulaşan, uzun
ve yansımalı bir melodiyle açılır. İkinci bölüm olan
Alegretto ise Rachmaninoff’un piyano tekniğindeki üstünlüğünü
bu set içinde yansıtan birkaç parçadan ilkidir. Andante
cantabile, kendini çevreleyen diğer parçalarla zıtlıklar
taşır, “cenaze marşı” ya da “matem” olarak da adlandırılır.
Presto, melodik yoğunluğun ortaya çıkmasını sağlamak
amacıyla, aralarında Chopin’in Prelüdleri de olmak
üzere birkaç farklı kaynaktan ilham almaktadır. Beşinci
bölüm olan Adagio sostenuto finalden önce, Barcarolle
formunda bir moladır adeta. Maestoso ise, tüm eseri
koyu, üç bölümlü bir dokuyla birlikte sonlandırır.
Bu altı müzikal anda, Rachmaninoff 1941 yılında kendisiyle
yapılan bir söyleşide anlattıklarını adeta tamamen
gerçekleştirmiştir: “Müzik yazarken yapmaya çalıştığım
şey, o anda yüreğimde olanı en yalın ve doğrudan bir
şekilde söylemektir.” [Wikipedia.org]
FRANZ LISZT (1811-1886)
Macaristan’da doğan Franz (Ferenc) Liszt, henüz 9 yaşındayken
Carl Czerny ile çalışması için Viyana’ya gönderildi.
Liszt, Viyana’da yaşarken Beethoven ve Schubert’e takdim
edildi, çok kısa bir süre içinde hem besteci, hem de
piyanist olarak bir “harika çocuk” olduğu tescillenmişti.
Gençlik çağında Viyana’dan Paris’e geçen müzisyen,
burada ileride “Symphonie Fantastique” eserini piyano
için uyarlayacağı ve kendisi üzerinde çok büyük bir
etki yaratacak olan Hector Berlioz ile tanıştı. Hemen
ardından, harikulade keman performansları kendisi için
çok daha büyük bir ilham kaynağı olan Niccolo Paganini’yle
tanıştı ve kendisi de en azından Paganini gibi büyük
bir virtüöz olmaya karar verdi.
Onlarca yıl boyunca Avrupa’nın büyük şehirlerinde turnelere
çıkan Liszt’in kariyeri ona çok büyük miktarda gelir
sağlamıştı. Hatta müzisyen, bonkör bir hayırsever olmuştu;
ihtiyacı olanlara para ve zaman bağışlamak konusunda
hiç çekinmiyordu. Liszt’in müziğinin büyük bir bölümü,
başka bestecilerin –senfonileri de dahil olmak üzere–
eserlerinin piyano için uyarlanmasını içerir. Kendi
bestelerinin birçoğu ise betimleyicidir: çeşitli mizansenleri,
resimleri tasvir eder, ya da şiirden veya edebiyattan
etkilenir.
“Venezia e Napoli” (“Hac Yılları:
İtalya”) (1859) 22:52
I. Gondoliera
II. Canzon
III. Tarantella
Liszt, Avrupa’daki hac yıllarını tasvir ettiği üç süit
bestelemiştir. Bu süitleri, “Années de Pèlerinage”
olarak adlandırmıştır ve “İtalya” İkinci Yıl’dır. İkinci
Yıl, 1840 yılındaki aynı isimli eserin bir revizyonu
olarak ortaya çıkmıştır ve aslen 1859 yılında bestelenmiş
olmasına rağmen, 1861 yılında yayımlanmıştır. İlk iki
süit, kompozitörün tüm paletini sergilemektedir: Gösterişli
bir virtüözlüğün gösterilmesinden, içten duygusal beyanlara
kadar birçok farklı rengi görmek mümkündür. İtalya’daki
İkinci Yıl’da, özellikle Petrarch’ın Sonet’lerinden,
ünlü Michelangelo heykelinden, Dante’nin bir konuşmasından
ve Raphael’in bir resminden etkiler gözlemlemek mümkündür.
Bu üç parçanın ekleri ise, Venedik ve Napoli’nin müzikalitesine
bir atıf niteliği taşımaktadır.
- Gondoliera (Gondolcu’nun Şarkısı, Giovanni Battista
Peruchini’nin "La Biondina in Gondoletta" eserinden
esinlenilmiştir)
- Canzone (Rossini'nin "Otello"sundaki
gondolcunun şarkısı "Nessun Maggior Dolore"den
esinlenmiştir)
- Tarantella (Guillaume-Louis Cottrau’dan (1797–1847)
temalar kullanılmıştır)
Alexandra
Ivanoff, Aralık 2009. (Türkçe: Can Ergelmiş)
FRÉDÉRIC CHOPIN (1810-1849)
One of classical music's most formidable composers
for the piano, and specifically of Romantic piano
works, Frédéric Chopin was born near Warsaw. He
was a child prodigy who left Poland at the age
of twenty, narrowly escaping the November Uprising
of 1830, and made his way to Paris, where he composed,
taught, and established a reputation as a virtuoso
pianist. Chopin's compositions were primarily for
solo piano. Though they are technically demanding,
the emphasis in his style is on nuance and expressive
depth. Chopin invented musical forms such as the
instrumental ballade and was responsible for major
innovations in the piano sonata, waltz, nocturne,
etude, impromptu, prelude, mazurka, and polonaise—these
last two reflected his intense Polish nationalism.
Andante spianato & Grande Polonaise
in E-flat Major, Op. 22 (1831) 14:46
The quiet rippling effects of the Andante spianato
(smooth) introductory section bear one of Chopin's
most memorable and exquisite melodies. The very
serene middle section is a contrasting somewhat
chordal episode to complement the overall texture
of the movement. This Grande Polonaise is considered
one of the most brilliant examples of this particular form,
the title of which means "a dance in the
Polish style". It opens with a fanfare and
then moves into the ebullient and fearless dance
form of which Chopin was such a master. His unexpected
twists of harmony and the sheer poetic gusto
with which he approached these materials were
astonishing and, for years, unequalled.
Ballade No. 3 in A-flat
Major, Op. 47 (1841) 7:33
A Ballade is a narrative style of composition
that Chopin initially introduced, and other composers
used the form throughout the 1800s. It usually
applies to piano solo and Chopin wrote four,
as did Brahms, Liszt two and Clara Schumann one.
Chopin's No. 3's opening is a dreamy, sweet theme
in 6/8 meter that continues to a kind of gracious
galloping rhythm throughout the rest of it, ending
in a blissfully simple few chords that belie
the previous highly virtuosic material.
Sonata B-flat minor, Op.
35 ("Funeral March")
(1837) 24:11
Grave; Doppio movimento
Scherzo
Marche funèbre: Lento
Finale: Presto
The first movement features
a stormy opening theme (which alludes to Beethoven's
Sonata Op.111) and a gently lyrical second theme.
The second movement is a virtuoso scherzo with
a more relaxed melodic central section. The
third movement begins and ends with the celebrated
funeral march in B flat minor which gives the sonata
its nickname, but has a calm interlude in D flat
major. "Chopin's Funeral
March" is
used commonly to describe only the funeral march
proper (in B flat minor). It was used at the
state funerals of John F. Kennedy and for Soviet
leaders like Leonid Brezhnev. It was played at
the graveside during Chopin's own burial at Père
Lachaise cemetery in Paris. The finale contains
a whirlwind of unison notes with unvarying tempo
or changes in volume; James Huneker, in his introduction
to the American version of the Mikuli edition of
the Sonatas, quotes Chopin as saying "The left
hand unisono with the right hand are gossiping after
the March".
Others have remarked that the fourth movement
is "wind howling around the gravestones".
[from Wikipedia.org]
Scherzo in B-flat minor, Op. 31 (1837) 10:07
Scherzo means "joke" in Italian, and
so musically it is usually a lightweight, quick,
and playful piece. Chopin's first three of his
four Scherzos are comparatively dark and dramatic
compared to many examples in standard classical
repertoire. The fact that it's in a minor mode
and starts out with a spooky theme followed by
crashing chords suggests something more substantial
is coming. And indeed, a sprightly and charismatic
waltz in D-flat takes us to the gallant European
ballrooms of yesteryear. A middle section in
a warmly contrasting key contains a sentimental
theme in the dance-like texture. It works its
way back to the original material and finishes
with supreme grandeur.
SERGEI RACHMANINOFF (1873-1943)
Two generations later than Chopin and Liszt,
Sergei Rachmaninoff would also go down in history
as one of the great composers of Romantic keyboard
music—but of the Russian school. An astounding
pianist and unique composer, he left a revered
oevre of richly evocative works for not only
piano, but orchestra, chamber music, songs, choral
works and operas. While a student at the Moscow
Conservatory he was already a successful composer
and soloist, and after his graduation he composed
his first symphony. A few years later he composed
his Second Piano Concerto, which became one of
the most revered staples of the repertoire. He
and his family escaped the oncoming Russian Revolution
in 1917 by emigrating to America, where he continued
to compose, conduct, concertize and record his
and others' works in the newly emerging recording
industry there. His compositions, with his idiomatic
and lyrical ingenuity, expressive breadth, and
strikingly passionate melody, comprise a treasured
legacy of the last representative of late Russian
Romanticism.
Six Moments Musicaux, Op.
16 (1896) 30"
Andantino
Allegretto
Andante Cantabile
Presto
Adagio sostenuto
Maestoso
French for "Six Musical
Moments"; Opus
16 comprises a group of six separate works which
reproduce musical forms characteristic of previous
musical eras. The forms that appear in Rachmaninoff's
incarnation are the Nocturne, Song Without Words,
Barcarolle, virtuoso Étude, and Theme and Variations.
The individual pieces have been described as
true concert works. Although composed as part
of a set, each piece stands on its own as a concert
solo with individual themes and moods. The pieces
span a variety of themes ranging from the somber
Funeral March of No. 3 to the majestic Canon
of No. 6, the Moments Musicaux are both Rachmaninoff's
return to, and revolution of, solo piano composition.
Andantino opens the set with a long, reflective
melody that develops into a rapid climax. The
second piece, Allegretto, is the first of the
few in the set that reveal his mastery of piano
technique. Andante cantabile is a contrast to
its two surrounding pieces, named "funeral
march" and "lament". Presto draws
inspiration from several sources, including the
Preludes of Chopin, to synthesize an explosion
of melodic intensity. The fifth, Adagio sostenuto
is a respite in Barcarolle form, before the finale
Maestoso, which closes the set in a thick three-part
texture. In six musical moments, Rachmaninoff
illustrates completely what he revealed in an
interview in 1941: "What I try to do, when
writing down my music, is to make it say simply
and directly that which is in my heart when I
am composing." [from Wikipedia.org]
FRANZ LISZT (1811-1886)
Born in Hungary, Franz (Ferenc) Liszt was sent
at the age of 9 to study with Carl Czerny in
Vienna, where he met Beethoven and Schubert and
gained success as a prodigy composer-pianist.
As an adolescent he went to study in Paris, where
he met Hector Berlioz, who was to become a strong
influence on Liszt, and whose "Symphonie
Fantastique" he would later transcribe for
piano. Soon after that, he met Niccolo Paganini,
whose brilliant violin performances were an even
greater inspiration to Liszt; he decided he would
become just as much of a virtuoso. Liszt's career,
which included decades of touring around Europe,
was so financially successful that he became
a generous philanthropist, donating money and
time to help those in need. Liszt's piano music
contains a vast number of transcriptions of other
people's music, including whole symphonies. Many
of his own compositions are programmatic, in
that they describe scenes, paintings, or are
inspired by poetry or literature.
“Venice and Naples” (“Years
of Pilgrimage: Italy”) (1859) 22:52
I. Gondoliera
II. Canzon
III. Tarantella
Liszt composed three suites that described his
years of pilgrimage around Europe. He called
them "Années de Pèlerinage" and "Italy" is
the Second Year. The supplement to the Second
Year was published in 1861, although originally
composed in 1859—partially as a revision of an
earlier set with the same name, composed ca.
1840. The first two suites show the composer's
complete palette: from showy virtuosity to sincere
emotional statements. The Second Year in Italy
is specifically influenced by Petrarch's Sonnets,
the statue of Michelangelo, a lecture by Dante,
and a painting by Raphael. This supplement of
three pieces is an affectionate and sentimental
homage to the musical sounds of Venice and Naples.
- Gondoliera (Gondolier's Song, based on the
song "La Biondina in Gondoletta" Giovanni
Battista Peruchini)
- Canzone (based on the gondolier's song "Nessun
Maggior Dolore" from Rossini's "Otello")
- Tarantella (using themes by Guillaume-Louis
Cottrau, 1797–1847)
Alexandra Ivanoff, December
2009 |
|